Πράσινο σπίτι… Γεμάτη τσέπη

Ο ανορθόδοξος σχεδιασμός των κτιρίων, που αγνοεί τις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες και η έλλειψη νομοθεσίας για την ενεργειακή και περιβαλλοντική προστασία των κτιρίων οδήγησαν στην ασφυκτική διόγκωση του ενεργειακού ισοζυγίου της χώρας και στην εκτόξευση του λογαριασμού του ρεύματος σε δυσθεώρητα ύψη.
Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να επιτευχθεί ακόμα και χωρίς έξοδα. Απλώς και μόνο με την αλλαγή συνηθειών. Με στοιχεία και πληροφορίες  συγκεντρώσαμε ιδέες και λύσεις, για να εξοικονομήσετε ενέργεια και χρήματα από την κατανάλωση ηλεκτρισμού στο σπίτι σας.

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΠΑΝΕΛ
Μια πολύ καλή λύση για την εξοικονόμηση ενέργειας στην κατοικία μας είναι η τοποθέτηση φωτοβολταϊκού συστήματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Τα φωτοβολταϊκά 1KW (περίπου 10-15 τ.μ.) κοστίζουν περίπου 4.000 - 5.000 ευρώ. Η τοποθέτηση είναι πολύ απλή και δεν χρειάζεται άδεια από την πολεοδομία. Έτσι γινόμαστε παραγωγοί ρεύματος και δίνουμε ηλεκτρισμό στην Αρχή Ηλεκτρισμού. Ακολούθως, ένας μετρητής καταγράφει την ποσότητα που παρήξαμε και το ανάλογο ποσό αφαιρείται από το λογαριασμό μας. Η απόσβεση του συστήματος εκτιμάται ότι γίνεται σε περίπου 7 χρόνια.

ΣΥΜΠΑΓΕΙΣ ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ
Πληρώνεις κάτι παραπάνω, αλλά η διάρκεια ζωής και η εξοικονόμηση ενέργειας που παρέχουν αναπληρώνει το κόστος και με το παραπάνω.
Οι λάμπες πυρακτώσεως στο χώρο μας θα πρέπει να αντικατασταθούν με συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού, καθώς εξοικονομούν ενέργεια περίπου 80% και έχουν 5-6 φορές μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Συγκεκριμένα, έχουν διάρκεια ζωής από 6.000 έως 15.000 ώρες, ενώ οι συμβατοί λαμπτήρες δεν ξεπερνούν τις 1.000 ώρες λειτουργίας. Κοστίζουν μόλις 7 ευρώ περίπου και είναι μια πολύ έξυπνη επένδυση, αν σκεφτεί κανείς ότι το 19% της ενεργειακής μας κατανάλωσης αναλογεί στο φωτισμό.
Μια νέα τάση είναι και οι λάμπες του ήλιου που άρχισαν τώρα να εμφανίζονται, με συστήματα που μεταφέρουν το εξωτερικό φως του ήλιου στο εσωτερικό του χώρου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα δωρεάν φωτισμό, μειωμένη κατανάλωση ηλεκτρισμού, αλλά και μειωμένη λειτουργία του κλιματιστικού, αφού δεν καταναλώνεται πλέον η θερμότητα από τις λάμπες στο εσωτερικό του χώρου.

ΜΟΝΩΣΗ
Οι απώλειες θερμότητας ενός κτιρίου εξαρτώνται από το κλίμα της περιοχής, από τη θέση του κτιρίου και από τα δομικά χαρακτηριστικά του κτιρίου. Η σωστή θερμομόνωση εξασφαλίζει δροσιά το καλοκαίρι και ζέστη το χειμώνα, ενώ συμβάλλει στον περιορισμό της ροής θερμότητας. Για παράδειγμα, για μια οικία 150τ.μ. απαιτείται ενέργεια περίπου 14.000 kWh, που ισοδυναμεί με 1.500 λίτρα πετρέλαιο και 13 τόνους εκπομπές CO2 ανά έτος.
Για μια οικία υπό κατασκευήν, το πρόσθετο κόστος θερμομόνωσης υπολογίζεται στα 6.000 ευρώ, τα οποία θα αποσβεστούν σε 5 χρόνια. Το ποσοστό μείωσης απωλειών ενέργειας υπολογίζεται στο 40%, ενώ η ετήσια εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας είναι 12.600 kWh. Η ετήσια εξοικονόμηση πετρελαίου θέρμανσης εκτιμάται στα 1.150 λίτρα, με οικονομικό όφελος από τη θέρμανση ύψους 920 ευρώ το έτος. Επιπλέον, υπάρχει ετήσια εξοικονόμηση ηλεκτρισμού ψύξης 2.125 kWh και οικονομικό όφελος 255 ευρώ. Κατ' επέκτασιν, το συνολικό οικονομικό όφελος υπολογίζεται στα 1.175 ευρώ το χρόνο.
Η μόνωση στην ταράτσα, τα δάπεδα και τους τοίχους είναι πολύ σημαντική, καθώς από εκεί χάνεται το 50% της θερμότητας του χώρου. Μια εύκολη λύση για την ταράτσα (αν είναι επίπεδη), είναι να βαφτεί και με μια ασημομπογιά, η οποία θα αντανακλά κάποιο ποσοστό από τις ακτίνες του ήλιου. Εξάλλου, μια ακόμα επιλογή για μόνωση της οροφής είναι και η πράσινη στέγη, η οποία προσφέρει και μόνωση, υγρομόνωση και αλλαγή του μικροκλίματος στην οικία.

ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΤΑΡΑΤΣΕΣ
Η ιδέα για τη δημιουργία πράσινων στεγών προϋπήρχε από τα αρχαιότερα χρόνια. Τα πλεονεκτήματά τους μεταξύ άλλων είναι τα εξής:
- Θερμομόνωση, με δροσερότερους χώρους το καλοκαίρι και θερμότερους το χειμώνα, εξοικονομώντας ενέργεια. Υπολογίζεται ότι η θερμοκρασία είναι έως και 15 °C πιο χαμηλή το καλοκαίρι, σε σύγκριση με μια τσιμεντένια στέγη.
- Όταν βρέχει, η φυτεμένη στέγη συγκρατεί μέρος της βροχής, με αποτέλεσμα τη μικρότερη επιβάρυνση του δικτύου αποχέτευσης ομβρίων και τον περιορισμό των πλημμυρών στους δρόμους.
- Υπάρχει καλύτερη ηχομόνωση.
- Η βλάστηση απορροφά μέρος των σωματιδίων και της σκόνης στην ατμόσφαιρα.
- Δημιουργούνται νέοι μικροί βιότοποι για την πτηνοπανίδα και οι κάτοικοι αποκτούν ένα μικρό χώρο διαφυγής στη φύση.
Πώς θα κάνετε την ταράτσα σας πράσινη
1. Καθαριότητα του χώρου όπου πρόκειται να γίνει η φυτοκάλυψη.
2. Κάλυψη της στέγης με αδιάβροχη μεμβράνη. (Περίπου €45/τ.μ.)
3. Τοποθέτηση μονωτικού υποστρώματος. (Περίπου €25/τ.μ.)
4. Προσθήκη μίγματος από φυλλόχωμα. (Περίπου €3-5/τ.μ.)
5. Σπορά μίγματος από ποικιλία σπόρων. (Περίπου €5/τ.μ.)
6. Πότισμα και περιποίηση του κήπου.

ΗΛΙΑΚΟΣ ΘΕΡΜΟΣΙΦΩΝΑΣ
Αν σκεφτούμε ότι το 20% της ενέργειας που καταναλώνουμε το χρόνο είναι για ζεστό νερό, εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς πόσο σημαντική είναι η χρήση ηλιακού θερμοσίφωνα. Ιδιαίτερα σε μια χώρα με ηλιοφάνεια καθ' όλην τη διάρκεια του χρόνου. Ένας μέσος ηλιακός θερμοσίφωνας κοστίζει περίπου 1.200 - 1.500 ευρώ και υπολογίζεται ότι συμβάλλει στην εξοικονόμηση περίπου 65% ενέργειας το χρόνο (περίπου 200 ευρώ το χρόνο) και πάνω από 1,5 τόνου διοξειδίου του άνθρακα.

ΣΚΙΑΣΤΡΑ
Εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 15% πετυχαίνουμε χρησιμοποιώντας συστήματα σκίασης στο χώρο μας, καθώς κρατάμε τον ήλιο έξω από το σπίτι το καλοκαίρι, ενώ διατηρούμε τη ζεστασιά του χώρου το χειμώνα. Οι τιμές τους ξεκινούν από 40-50 ευρώ το τ.μ. Με τέντες, κάθετη εξωτερική σκίαση, ακόμα και με φυτά και δέντρα μπορούμε να εμποδίσουμε τον ήλιο να μπει από τα παράθυρα. Σημαντικό είναι να θυμόμαστε ότι η μεγαλύτερη θερμοκρασία διοχετεύεται από τα τζάμια.

ΔΙΠΛΑ ΤΖΑΜΙΑ
Τα παράθυρα των κτιρίων συντελούν σε μεγάλο ποσοστό στην ενεργειακή κατανάλωση για θέρμανση και ψύξη των χώρων, γιατί από αυτά μεταφέρεται μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Το χειμώνα χάνεται θερμότητα από τα μέσα προς τα έξω και το καλοκαίρι εισέρχεται θερμότητα από το ζεστό εξωτερικό περιβάλλον. Με τη χρήση κατάλληλα κατασκευασμένων ενεργειακά αποδοτικών παραθύρων, η διαδικασία αυτή μπορεί να ελαχιστοποιηθεί. Συγκεκριμένα, με την τοποθέτηση διπλών τζαμιών εξοικονομούμε περίπου 10% στο λογαριασμό της θέρμανσης, ενώ το κόστος τους υπολογίζεται στα 200 ευρώ/τ.μ.

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΥΣΤΗΡΑ (ΜΠΟΪΛΕΡ)
Ο έλεγχος/αντικατάσταση του καυστήρα (μπόιλερ) μπορεί να προσφέρει εξοικονόμηση ύψους έως και 15%-20%. Συγκεκριμένα, αν ένας καυστήρας αποδίδει λιγότερο από 70%, καλό θα ήταν να αντικατασταθεί πάραυτα. Η αντικατάσταση μπορεί να κοστίσει από 4.000 - 6.000 ευρώ, όμως αν η απόδοσή του είναι 90%, τότε η εξοικονόμηση στο λογαριασμό θέρμανσης εκτιμάται στα 1.360 ευρώ το έτος. Σε περίπου 3-4 χρόνια η επένδυση έχει αποπληρωθεί. Επίσης, ο καυστήρας πρέπει να συντηρείται τουλάχιστον μια φορά το χρόνο.

ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ
Το σύστημα γεωθερμίας με γεωεναλλάκτη εκμεταλλεύεται την πάντοτε σταθερή θερμοκρασία της γης (περίπου 21,5  βαθμούς Κελσίου στην Κύπρο) για τις ανάγκες θέρμανσης ή ψύξης του κτιρίου. Με άλλα λόγια, «μεταφέρεται» η θερμοκρασία του εδάφους στο σπίτι. Αυτό το σύστημα θα μπορούσε να αντικαταστήσει πλήρως το σύστημα θέρμανσης/ψύξης ή να το υποστηρίξει.
Αποτελείται από το γεωεναλλάκτη, αντλία και σωλήνες. Στους σωλήνες κυκλοφορεί νερό που το χειμώνα θερμαίνεται και το καλοκαίρι ψύχεται, απορροφώντας ή απορρίπτοντας αντίστοιχα θερμότητα από και προς το έδαφος.
Αν σε ένα σπίτι 200τ.μ. τοποθετηθεί ένα τυπικό σύστημα ισχύος 16KW, το κόστος εκτιμάται στα 30.000 - 35.000 ευρώ, ενώ θα εξοικονομείται ενέργεια ύψους 50% - 60%. Το 2009 δινόταν χορηγία 55%, με αποτέλεσμα ο χρόνος αποπληρωμής της επένδυσης (μαζί με χορηγία) να έφτανε στα 6-8 χρόνια. Σημειώνεται ότι ο χρόνος ζωής του γεωεναλλάκτη είναι εφ' όρου ζωής και της αντλίας περίπου 25 χρόνια. Σημαντικό είναι ότι αν το σύστημα θέρμανσης συνδεθεί και με ηλιακά συστήματα, εξοικονομείται ακόμα περισσότερη ενέργεια, χωρίς να καταναλώνεται καθόλου πετρέλαιο.

ΕΞΥΠΝΟΙ ΜΕΤΡΗΤΕΣ
Οι έξυπνοι μετρητές μπορούν να αντικαταστήσουν τα παραδοσιακά ρολόγια. Τοποθετούνται στο εσωτερικό της οικίας, καθώς η καταγραφή της κατανάλωσης γίνεται μέσω κατάλληλου τηλεπικοινωνιακού καναλιού. Κάθε μετρητής θα αποστέλλει αυτόματα τα στοιχεία της κατανάλωσης του κατόχου του σε έναν κεντρικό υπολογιστή, που θα τα επεξεργάζεται.
Έτσι ο πελάτης μπορεί ανά πάσα στιγμή να ελέγχει τον μετρητή του και να γνωρίζει τι καταναλώνει. Η προσωπική εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να είναι της τάξης του 10%. Η εγκατάσταση ενός έξυπνου μετρητή υπολογίζεται στα 300 ευρώ, ενώ το όφελος πάνω στο λογαριασμό του ρεύματος εκτιμάται στα 73 ευρώ ανά έτος.

ΑΝΕΜΙΣΤΗΡΕΣ
Με τη χρήση ανεμιστήρα, αντί για το κλιματιστικό, μπορούμε σε ένα μήνα να εξοικονομήσουμε περίπου 60 ευρώ. Μια ακόμα οικονομική και ιδιαίτερα αποδοτική λύση είναι οι ανεμιστήρες οροφής, που προσφέρουν αρκετή δροσιά και κοστίζουν περίπου 80-120 ευρώ.

ΘΕΡΜΑΝΣΗ
Η θέρμανση και ο κλιματισμός καταναλώνουν το 70% με 80% της ενέργειας σε ένα σπίτι. Για την εξοικονόμηση ενέργειας απαιτείται: σωστή θερμομόνωση του κτιρίου, συντήρηση του εξοπλισμού θέρμανσης και ψύξης, επιλογή εξοπλισμού που να είναι ενεργειακά αποδοτικός (ενεργειακή κλάση Α) και αλλαγή των συνηθειών μας. Μερικές συμβουλές για εξοικονόμηση:
- Ρυθμίστε τη θερμοκρασία στους 20 το καλοκαίρι και στους 27 το χειμώνα, κάθε βαθμός παραπάνω, σημαίνει έως 10% περισσότερο πετρέλαιο.
- Ελέγχεται τις διαρροές και τη στεγανότητα των παραθύρων και των πορτών.
- Κλείνετε τη θέρμανση και τον κλιματισμό όταν δεν τα χρειάζεστε.
- Χρησιμοποιείται καλά σκίαστρα στο χώρο.
- Βελτιώστε την απόδοση των συσκευών, απομακρύνοντας εμπόδια που μπορεί να βρίσκονται πάνω ή μπροστά τους.
- Αποφύγετε τη χρήση ηλεκτρισμού για την παραγωγή θερμότητας.
- Καθαρίζεται τα φίλτρα του κλιματιστικού σας κάθε μήνα.

ΜΙΚΡΑ TIPS
- Κλείνουμε τις ηλεκτρικές συσκευές από τον κεντρικό διακόπτη και δεν τις αφήνουμε σε κατάσταση stand by. Έτσι εξοικονομούμε έως και 30 ευρώ στο λογαριασμό ρεύματος.
- Δεν αφήνουμε τους φορτιστές στην πρίζα, όταν δεν τους χρειαζόμαστε.
- Πλένουμε στο πλυντήριο ρούχων σε χαμηλές θερμοκρασίας και με τον κάδο γεμάτο, εξοικονομώντας ενέργεια 30%-50% ανά πλύση.
- Προτιμούμε φορητούς υπολογιστές, καθώς καταναλώνουν έως και 93% λιγότερη ενέργεια από τους σταθερούς.
- Μαγειρεύουμε σε χύτρα ταχύτητας, μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας κατά 50-75%.
- Αγοράζουμε ηλεκτρικές συσκευές υψηλής ενεργειακής κλάσης (Α++, Α+, Α).

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
Με τον όρο βιοκλιματικό σχεδιασμό ενός κτιρίου εννοούμε το σχεδιασμό που λαμβάνει υπόψη τις τοπικές και κλιματολογικές συνθήκες, με στόχο την εξασφάλιση των απαραίτητων εσωκλιματικών συνθηκών, με την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας, αξιοποιώντας τις διαθέσιμες περιβαλλοντικές πηγές (ήλιο, αέρα, νερό, έδαφος). Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις παραμέτρους από την αρχή και με οικοδομικά υλικά φιλικά προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον, πετυχαίνουμε τις καλύτερες θερμοκρασίες και εξοικονομούμε ενέργεια για τη θέρμανση, την ψύξη και το φωτισμό των κτιρίων.
Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός εξαρτάται από το τοπικό κλίμα και βασίζεται στις παρακάτω αρχές:
- Θερμική προστασία των κτιρίων χειμώνα - καλοκαίρι με κατάλληλες τεχνικές στο εξωτερικό κέλυφος των κτιρίων, με την κατάλληλη θερμομόνωση και αεροστεγάνωση του κτιρίου και των ανοιγμάτων του.
- Αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για τη θέρμανση των κτιρίων τη χειμερινή περίοδο και για φυσικό φωτισμό όλο το χρόνο. Προστασία των κτιρίων από τον ήλιο, μέσω της σκίασης και της κατάλληλης κατασκευής του κελύφους.
- Απομάκρυνση της θερμότητας κυρίως με τον φυσικό αερισμό τη νύχτα.
- Βελτίωση ‐ ρύθμιση των περιβαλλοντικών συνθηκών μέσα στους χώρους.
- Εξασφάλιση επαρκούς ηλιασμού και ελέγχου της ηλιακής ακτινοβολίας για φυσικό φωτισμό των κτιρίων, ο οποίος θα πρέπει να εξασφαλίζει επάρκεια και ομαλή κατανομή του φωτός μέσα στους χώρους.

ΚΤΙΡΙΑ ΜΗΔΑΜΙΝΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ 
Ο καθορισμός του κτιρίου «μηδαμινής ενεργειακής κατανάλωσης» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν κάτι εξαιρετικά δύσκολο, αν συγκρίνει κανείς τις κλιματικές συνθήκες των χωρών της Μεσογείου με αυτές στη Βόρεια Ευρώπη. Τελικά τον Νοέμβριο του 2009 μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία με τις εξής πρόνοιες:
• Όλα τα κτίρια κατασκευής μετά το τέλος του 2020 θα πρέπει να έχουν ψηλές προδιαγραφές για ελάχιστη έως «μηδαμινή» ενεργειακή κατανάλωση.
• Το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που χρειάζονται, θα πρέπει να παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στο κτίριο ή κοντά του.
• Το κάθε κράτος θα πρέπει να ετοιμάσει σχετικό εθνικό σχέδιο δράσης.
• Μέχρι τα μέσα του 2011, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να δημοσιοποιήσουν οικονομικά και άλλα κίνητρα, όπως τεχνική βοήθεια, χορηγίες και χαμηλότοκα δάνεια, για να διευκολυνθεί η ανακαίνιση σε παλιά και η εφαρμογή σε καινούργια κτίρια.
• Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης θα εκδίδονται για όλα τα κτίρια που κατασκευάζονται, πωλούνται ή ενοικιάζονται. Τα πιστοποιητικά για τις κατοικίες θα είναι ευθύνη της κάθε χώρας, αλλά μέχρι το 2011 η ΕΕ θα προτείνει κοινό εθελοντικό σύστημα πιστοποίησης για τα υπόλοιπα κτίρια.